Hulp bij Huishouden is zo veel meer dan poetsen
Position paper
Nederland kan niet zonder Hulp bij Huishouden
Inleiding en uitdagingen
Het gaat er heftig aan toe in de zorgsector. Er zijn steeds minder medewerkers die steeds meer mensen moeten ondersteunen. De kosten stijgen, maar de tarieven die zorgorganisaties ontvangen stijgen niet altijd evenredig mee. Dit terwijl de groep ouderen in ons land steeds groter en ouder wordt.
Hierdoor neemt de werkdruk voor medewerkers toe en hun welzijn af. Ze worden vaker en langer ziek, waardoor de betaalbaarheid nog meer onder druk komt te staan. Gemeenten, zorgaanbieders en het sociale netwerk staan samen voor een enorme uitdaging om de zorg duurzaam en toekomstbestendig te regelen. Dat geldt zeker voor de Hulp bij het Huishouden.
Onlangs is vanuit het kabinet middels het interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) onderzoek gedaan naar hoe de beheersbaarheid van de ouderenzorg kan worden vergroot, zowel op financieel, personeel als maatschappelijk vlak. Een van de voorgestelde maatregelen in dit onderzoek is; schrap de Hulp bij Huishouden uit de Wmo.
Dat vinden wij ondenkbaar en onverantwoord. Er wordt hiermee voorbijgegaan aan de impact van Hulp bij Huishouden en dat baart ons zorgen. Daarom luiden wij gezamenlijk de noodklok: erken en omarm de impact van Hulp bij Huishouden en gebruik het als onderdeel van de oplossing van de maatschappij: mensen langer, gelukkiger, meer zelfredzaam thuis laten wonen.
De impact van Hulp bij Huishouden
Waarom HbH een belangrijke schakel is om deze uitdagingen te lijf te gaan
Hulp bij Huishouden is voor veel mensen de eerste vorm van ondersteuning die zij in hun leven krijgen. Mensen ontvangen deze hulp op het moment dat het zelf (even) niet meer lukt om volledig voor zichzelf te zorgen. Dit krijgen zij niet voor niks, daar gaat een indicatie aan vooraf. Dankzij deze indicatie kunnen zij met de noodzakelijke ondersteuning van Hulp bij Huishouden zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Daarnaast activeren we deze mensen om met behulp van het eigen netwerk zelf taken op te pakken. Op die manier ondersteunen we vroegtijdig, met als positief gevolg dat wij het moment dat iemand zwaardere en duurdere zorg nodig heeft, kunnen uitstellen.
Hiermee heeft de inzet van hulp bij huishouden een preventieve werking. We ondersteunen in een cruciale periode van iemands leven; namelijk het moment dat iemand kwetsbaar wordt. In zo’n situatie heb je als zorgorganisatie veel invloed.
Als je op de juiste manier ondersteunt kun je iemand ontzettend lang met minimale inspanningen ondersteunen, maar blijft deze vorm van ondersteuning achterwege dan neemt de zorgbehoefte snel toe. Het inzetten van Hulp bij Huishouden draagt hierbij positief bij aan het uitstellen, danwel voorkomen van zwaardere zorg. Dat is kostbare tijd die de druk op de zorg verlaagt. Dit komt omdat vroege signalering een krachtige factor is van Hulp bij Huishouden. We praten met cliënten, schakelen met sociale voorzieningen en activiteiten in de wijk. Deze preventieve werking zorgt voor minder druk op andere zorgwetten. Ook wordt de mantelzorger en het sociale netwerk hiermee ontzorgd, zodat zij zich kunnen richten op de noodzakelijke ondersteuning. De cliënt, maar ook naasten kunnen het op deze manier veel langer volhouden.
Hulp bij Huishouden is de goedkoopste en een belangrijke vorm van zorg. Het is de belangrijkste basis om mensen überhaupt thuis te kunnen laten wonen. Dat ouderen langer thuis kunnen wonen werd eerder gebracht als een luxe optie, maar is inmiddels vaak noodzaak. Simpelweg omdat er geen andere voorzieningen meer voorhanden zijn.
Als de Hulp bij Huishouden en de signalerende functie hierin wegvalt, neemt de druk op duurdere zorgvormen toe (zie rapport CPB – wat als zorg wegvalt). Hiermee wordt de uitdaging rondom betaalbaarheid niet opgelost maar juist versneld. Dit staat haaks op de reeds gepubliceerde zorgakkoorden. Daarom staan wij voor het behoud van de Hulp bij Huishouden, de belangrijkste schakel om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen.
De rol van zorgaanbieders
Wat kunnen thuiszorgorganisaties zelf doen?
Aantrekkelijke werkgever
We zorgen ervoor dat het aantrekkelijk is en blijft om in de (thuis)zorg te werken. Dat betekent goede arbeidsvoorwaarden, doorgroei- en ontwikkelmogelijkheden en flexibiliteit in tijden en contractvormen. We binden en boeien, zodat voor iedereen met een zorghart een passende werkplek is. Daarbij kijken we niet alleen naar wat nodig is, maar ook naar wat iemand kan en zou willen. Vraag en aanbod worden op een toekomstbestendige manier gematcht.
Ook blijven we werkgelegenheid bieden aan mensen die praktisch opgeleid zijn of een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Hierdoor hebben we een brede invloed op het bieden van werkgelegenheid en doorgroeipaden binnen de zorgsector.
Meer werkgeluk door anders organiseren
We vergroten het werkgeluk door zorgtaken anders te verdelen, de administratieve last terug te dringen en ons te laten ondersteunen door slimme technologie en het netwerk van de cliënt. Dat doen wij door digitale oplossingen te gebruiken waarmee we leren hoe de zorg efficiënter en beter kan, voor zowel onze cliënten als medewerkers. Met behoud van mensgericht werken en oprechte aandacht voor elkaar. Zo kunnen we de preventieve en signalerende rol binnen de Hulp bij Huishouden in de toekomst nog beter inrichten.
Ook stimuleren wij onze cliënten in de vorm van reablement. We betrekken daarbij de sociale basis van een cliënt en de algemene voorzieningen van de gemeenten.
Duurzaam partnerschap
Samen werken we aan duurzaam partnerschap met lokale partners. Zo kunnen we de zorg en ondersteuning rondom de cliënt goed organiseren. Maar ook tussen brancheorganisaties en zorgaanbieders onderling, door kennis en ontwikkelingen te delen, zodat de hele zorgsector ervan kan leren en verbeteren. Daarnaast pakken we een adviesrol richting gemeenten en denken we mee over toekomstbestendige financieringsvormen door de gehele zorgketen en over de domeinen heen.
De rol van gemeenten
Welke verantwoordelijkheden hebben gemeenten hierin?
Ook de gemeenten hebben een actieve rol in het toekomstbestendig houden van de Hulp bij Huishouden.
Toegang tot de zorg
Dat begint bij heldere instroomcriteria voor wie zorg echt nodig heeft. En op welke manier en in welke frequentie. Er wordt nog beter gekeken naar wat iemand zelf al kan, of met hulp van mensen in zijn of haar omgeving kan doen. Dit kunnen mantelzorgers zijn, maar ook buurtgenoten, inloopvoorzieningen en wijkcentra. Zo zorgt de gemeente ervoor dat de zorg die beschikbaar is, bij de juiste mensen terechtkomt én betaalbaar blijft.
Communicatie met inwoners
De communicatie met inwoners over wat zij kunnen verwachten van de hulp bij het huishouden kan transparanter. Wat is de wachttijd? En welke eisen kunnen aan de zorgaanbieders worden gesteld over de duur van de zorg, het moment waarop de zorg geleverd wordt en de achtergrond van de thuishulp? Inwoners mogen weten dat zij rechten, maar ook plichten hebben. En dat directe inzet van zorg niet altijd vanzelfsprekend is.
Samenwerking met zorgaanbieders – duurzaam partnerschap
De samenwerking met zorgaanbieders wordt verbeterd door vanuit het gezamenlijke belang te denken en te handelen. Dat betekent een langdurig partnerschap, waarbij Hulp bij Huishouden-aanbieders worden betrokken bij de integrale visie op zorg. Als onderdeel daarvan worden gecontracteerde zorgaanbieders betrokken bij overlegtafels binnen en buiten het Sociaal Domein. Zo bepalen we samen de haalbaarheid van de doelen, de kansen en risico’s én welke stappen nodig zijn om onze gezamenlijke doelen te bereiken.
Reële tarieven
Om de continuïteit van de Hulp bij Huishouden te garanderen, is het belangrijk dat reële tarieven de basis vormen. Er zijn veel factoren die de kostprijs van de Hulp bij Huishouden beïnvloeden, terwijl de marges in de zorg minimaal zijn om grote veranderingen op te vangen, te vernieuwen en te innoveren. De AMvB reële prijs is een goede (en noodzakelijke) leidraad om te komen tot reële en toekomstbestendige tarieven.
Verandering is noodzakelijk
Resumé
Efficiënt en doelmatig georganiseerde Hulp bij Huishouden levert een belangrijke bijdrage aan het behalen van al deze doelen. Het is voor veel mensen de eerste vorm van ondersteuning die zij krijgen. Daarmee is het een belangrijk startpunt om de zorgketen goed neer te zetten. De Hulp bij Huishouden is de belangrijkste basis om mensen überhaupt thuis kunnen laten blijven wonen. Dat ouderen langer thuis mogen/moeten wonen is destijds gebracht als een soort luxe. Inmiddels is het vaak noodzaak. Simpelweg omdat er geen andere voorzieningen meer voorhanden zijn.
Er is een enorme urgentie om te veranderen. Niets doen is geen optie meer. Als we nu niet veranderen, zullen in 2040 de kosten voor zorg zijn verdubbeld, komen we meer dan 300.000 zorgverleners tekort en leidt het gat tussen het aantal zorgbehoevenden en de beschikbare zorg tot enorme wachttijden en verschraling van de zorg.
Zorg voor morgen doen we samen, inclusief Hulp bij Huishouden
We werken samen aan een gezonde generatie van weerbare, vitale mensen die kunnen opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving, waarin ook sprake is van een sterke sociale basis, zoals beschreven in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De Hulp bij Huishouden vormt hierin een belangrijke bijdrage aan de preventieve en signalerende functie.
We moeten ondersteunen dat ouderen op een andere manier zorg ontvangen; zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan (WOZO). In het Integraal Zorgakkoord (IZA) hebben we onszelf bovendien als doel gesteld om de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Laten we samen zorgen voor een visie, eentje die verder gaat dan het oplossen van wachtlijsten en directe betaalbaarheid van Hulp bij het Huishouden. Laten we samen strijden voor een zorglandschap waarin mensen zonder zorgen oud kunnen worden.
Als uw organisatie dit paper ook onderschrijft, kunt u het logo van uw organisatie mailen naar communicatie@actiefzorg.nl. Eenmaal per week voegen wij de nieuwe logo’s toe aan deze pagina. Samen strijden we voor een zorglandschap waarin mensen zonder zorgen oud kunnen worden.